Tôi chắc là bạn chưa nghe tới hiệu ứng kỳ vọng, đây là một yếu tố thú vị, độc đáo và chắc chắn có ích cho bạn cũng như những đứa trẻ bé bỏng của mình.
Mặc dù từ trước đến nay, không hề có một công thức chính xác nào để nuôi dạy, giáo dục nên những đứa trẻ thành công. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu tâm lý trẻ em đã chỉ ra nhiều yếu tố có thể quyết định sự thành công, sự thông minh của trẻ trong tương lai. Trong đó, tầm ảnh hưởng của cha mẹ có vai trò rất quan trọng. Một trong những yếu tố quan trọng của bố mẹ đối với con cái là hiệu ứng kỳ vọng.
Vậy hiệu ứng này có tác động như thế nào đến tư duy của trẻ và bài học cần thiết dành cho cha mẹ là gì? Mời bạn đọc cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.
Đọc thêm: Giúp con rèn 7 thói quen sống để con lớn lên trưởng thành và hạnh phúc.
1. Những điều cơ bản về hiệu ứng kỳ vọng
Hiệu ứng kỳ vọng được khái quát là một nguyên tắc tâm lý được sử dụng rất phổ biến trong việc quản lý con người. Mỗi cá nhân thường có xu hướng thực hiện hết mình những gì mà người khác mong đợi ở họ. Hiệu ứng này giải thích lý do vì sao các mối quan hệ của chúng ta trong cuộc sống thông thường là những lời tiên tri tự hoàn thành. Một khi bạn đã đặt kỳ vọng cho một ai đó, người đó sẽ có xu hướng sống và làm theo sự mong đợi đó, cho dù việc làm đó, lối sống đó là tốt hay xấu.
Hiệu ứng kỳ vọng (Self-fulfilling prophecy) còn được gọi là “lời tiên tri tự hoàn thành” hay “lời tiên tri tự ứng nghiệm“. Nếu bạn nghĩ một điều gì đó sẽ xảy ra, bạn có thể vô tình hay cố ý làm cho nó xảy ra thông qua những hành động thực tế của bạn. Nó có thể xuất hiện ở nơi làm việc khi một nhà quản lý muốn tăng hiệu suất làm việc của nhân viên bằng cách đặt kỳ vọng vào họ.
Hiệu ứng kỳ vọng lần đầu tiên được phát hiện trong lớp học. Sau đó, các thử nghiệm trong những môi trường quản lý khác nhau cũng đã được kiểm nghiệm. Trong thực tế, thành công của một người nào đó được xem như là là một lời tiên tri tự trở thành hiện thực.
| Những cách giúp con phát triển khả năng sáng tạo. |
| 10 lời khuyên cho cha mẹ để hiểu tâm lý con trẻ. |
(Hiệu ứng kỳ vọng có vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ em, ảnh minh họa, sưu tầm internet)
Thử nghiệm của Rosenthal và Jacobsen vào năm 1968 cho kết quả rằng, những mong đợi của cha mẹ ảnh hưởng rất nhiều đến thành tích học tập của con cái. Sự kỳ vọng tích cực mang lại kết quả tích cực, và kỳ vọng tiêu cực sẽ ảnh hưởng xấu đến kết quả của trẻ, gây ra những hậu quả không ngờ. Hiệu ứng kỳ vọng đặc trưng cho mối quan hệ giữa người cha mẹ và con cái, giữa người dạy bảo, người lãnh đạo và nhân viên,…
Hiệu ứng kỳ vọng thường được sử dụng tại các gia đình, trường học, tổ chức làm việc, quân đội, phòng xét xử, trại trẻ mồ côi, nhà dưỡng lão và các trung tâm tư vấn về tâm lý. Đó là một nghệ thuật tâm lý để gieo niềm tin, tạo động lực để khuyến khích một người bắt đầu hành động theo sự mong đợi, sự kỳ vọng đó.
Đọc thêm: 4 bước dạy trẻ biết cảm thông với mọi người .
2. Bài học dành cho cha mẹ về hiệu ứng kỳ vọng
Xuất phát từ ý nghĩa của hiệu ứng kỳ vọng, nếu cha mẹ tin rằng con của mình “có năng khiếu học tập” hoặc “thông minh”, trẻ sẽ hành động theo suy nghĩ, kỳ vọng của cha mẹ để đạt được sự đánh giá đó. Nếu cha mẹ tin rằng một đứa con của mình “không thông minh” hoặc “không có năng lực” thì tất yếu đứa trẻ đó sẽ không nhận được nhiều sự động viên, khích lệ tinh thần và sẽ không thực hiện tốt lời tiên tri tự hoàn thành.
Tuy nhiên, các bậc phụ huynh nên biết rằng nếu bạn đang làm một đánh giá chính thức về hiệu suất của một đứa trẻ nào đó, hãy nhớ đánh giá một cách khách quan và phải nghiên cứu sao cho thật hợp lý. Hãy để những đứa trẻ biết bạn mong đợi kết quả tuyệt vời từ chúng, và chúng sẽ làm hết sức mình để đáp ứng mong đợi của bạn. Đồng thời cha mẹ cũng phải biết điểm giới hạn.
Cha mẹ nên đặt sự kỳ vọng thích hợp vào con cái
Chúng ta phải thật cẩn trọng với những gì mà chúng ta tin tưởng, kỳ vọng. Để phát huy năng lực của một con người, điều trước tiên là chúng ta phải nắm rõ sở trường của họ. Nếu không, “lời tiên tri tự hoàn thành” ấy sẽ là nguyên nhân chính dẫn đến sự thất bại thảm hại của họ trong tương lai.
Hiệu ứng kỳ vọng có vai trò tích cực lẫn tiêu cực đến sự phát triển tư duy của trẻ, đến sự thành bại của trẻ trong tương lai. Chính vì vậy, cha mẹ nên nghiên cứu kỹ, nên hiểu rõ tâm lý của con cái để có được những kỳ vọng đúng đắn, phù hợp có tác động tích cực đến sự thành công của trẻ sau này.
Các bài viết được quan tâm:
