Nello Bán Sữa hay Câu chuyện về con chó vùng Flanders – Kẹp hạt dẻ

Book Description

Ouida là bút danh của nữ văn sĩ người Anh Marie Louise de la Ramée (1839 – 1908). Sự nghiệp văn học của bà gắn liền với tiểu thuyết, truyện ngắn và những truyện vừa viết cho thiếu nhi. Jack London – nhà văn nổi tiếng với loạt truyện rừng xanh tuyết trắng – đã cho rằng tác phẩm của Ouida có ảnh hưởng lớn đến văn nghiệp của ông.

The Dog of Flanders (Nello Bán Sữa hay Câu chuyện về con chó vùng Flanders – bản chuyển ngữ tiếng Việt do Vũ Danh Tuấn thực hiện) là một truyện vừa của nhà văn Ouida. Dù dung lượng không lớn, nhưng những gì tác phẩm chuyển tải đã vượt ra khỏi khuôn khổ của một truyện vừa, tiến xa hơn vùng đọc của cổ tích. Nó có tầm vóc của một tiểu thuyết, đưa người đọc tới những chân trời mới, và soi rọi những đam mê của mỗi con người.

Như tên tác phẩm, Pat (Patrasche) là con chó của vùng Flanders – một bang phía bắc Vương quốc Bỉ. Câu chuyện kể về cuộc đời của Pat, từ khi nó thoát chết và về sống với ông cháu già Jehan.

Nhưng không chỉ có thế, The Dog of Flanders không hoàn toàn là một câu chuyện về động vật. Bên cạnh Pat còn một nhân vật chủ đạo nữa, đó là cậu bé Nello bán sữa, cháu trai của già Jehan nghèo khổ. Và chính đứa cháu mồ côi này đã giữ một vị trí quan trọng trong cốt truyện hiện đại nhuốm màu cổ tích, là nhân vật gợi nguồn cảm hứng bất tận cho những hoạt động chuyển thể truyện vừa The Dog of Flanders thành hàng loạt các tác phẩm điện ảnh sau này.

Pat và Nello đều là hai kẻ mồ côi.

Nó là một con chó đặc trưng của giống chó vùng Flanders (…) Nhiều thế kỉ làm việc cực nhọc và bị đối xử khắc nghiệt, có thể nói giống chó vùng Flanders chẳng khác gì nô lệ của con người. Người ta dễ dàng bắt gặp những nô lệ chó này gò lưng, xoạc cẳng kéo xe cho đến khi kiệt lực, đập ngực xuống những tảng đá ven đường, bỏ mạng.

Cha mẹ Pat cũng là chó lao động. Chúng quần quật kéo xe trên khắp nẻo đường phố thị và nông thôn. Pat thừa hưởng từ cha mẹ mình không gì khác ngoài những cay đắng nhọc nhằn. Nó được nuôi sống bằng những tiếng chửi rủa, và được gọi tên bằng đòn roi.

Con chó tội nghiệp ấy đã suýt bỏ mạng bởi chủ cũ của nó – một gã bán gốm rong cục súc và suốt ngày say xỉn. Nhưng Chúa nhân từ đã mở vòng tay cho nó, cũng như không lấy đi tất cả mọi thứ của ông cháu già Jehan.

Nello mồ côi cha mẹ, sống với ông ngoại Jehan cô độc và nghèo khổ. Hai ông cháu đã cứu con chó, sau khi nó bị một trận đánh thừa sống thiếu chết của gã chủ gốm rong đê tiện. Pat về với cảnh bần hàn, nhưng trong những trái tim ngập tràn yêu thương.

Pat là kho báu, là vựa lúa mì, là cây đũa thần mang lại sức khỏe, niềm vui, là bạn và cũng là niềm an ủi duy nhất của hai ông cháu. Nếu một ngày nào đó Pat biến mất, cuộc sống trong túp lều sẽ trở nên vô nghĩa. Pat là thân thể, là bộ óc, là chân tay, là một phần không thể tách rời của họ. Với già Jehan què chân và Nello bé nhỏ, Pat là tất cả, là con-chó-của-hai-người.

Kể từ đó, cuộc sống của Pat đã rẽ sang một trang mới. Cũng kể từ đó, Pat đã chứng kiến, giúp đỡ và song hành cùng nỗi đam mê bất tận của cậu chủ Nello.

Và câu chuyện chính thức bắt đầu.

Nello nghèo khổ đam mê hội họa, đặc biệt sùng bái danh họa Rubens – người con vĩ đại của vùng quê nơi cậu sống. Khi Ouida xây dựng nhân vật Nello, Peter Paul Rubens (1577-1640) đã trở thành danh họa hàng đầu của Bắc Âu, là họa sĩ lỗi lạc trong lịch sử hội họa phương Tây. Những tác phẩm hội họa đỉnh cao của Rubens, là sự kết hợp nhuần nhuyễn hai trường phái tả thực truyền thống của hội họa Flemish và hội họa Phục hưng Ý. Với xu hướng cổ điển và tự do bay bổng tràn đầy sức sống, những mảng màu tương phản rực rỡ cùng sự kết hợp của những chuyển động, Rubens đã đem tới một luồng gió mới cho hội họa Bắc Âu.

Nello sùng kính Rubens, cũng như đất và người Antwerp mê mẩn danh họa.

Sự vĩ đại của danh họa như chế ngự cả xứ Antwerp. Bất cứ đâu, từ đường lớn cho tới các hẻm nhỏ, đều ánh lên hào quang của Người. Mọi thứ bình thường như được nâng tầm thành cao quý. Tinh thần của Rubens hiện hữu quanh thị dân, bất luận họ đang rảo bước trên những con lộ quanh co, thả bộ bên làn nước lờ đờ, hay tụ bạ tại những nơi chốn ồn ã. (…) Tới hòn đá cũng cảm nhận đầy đủ những bước chân Rubens, cảm nhận cả cái bóng Người từng in lên đó, thậm chí còn thấm đẫm giọng nói của Người.

Không có Rubens, xứ Antwerp này sẽ ra sao? Mấy ai sẽ quan tâm tới một khu chợ ồn ào, bẩn thỉu? Mấy ai biết tới sự hiện diện của các lái buôn nơi này? Có Rubens, người ta nhìn nhận nơi này thiêng liêng hơn, như vùng đất của thánh tích, một Bê-lem của nghệ thuật, một Đồi Sọ Can-vê của hội họa; người ta ngưỡng vọng về nó như về nơi giáng sinh và thác hoá của Đức Chúa Jesus.

Niềm ngưỡng vọng của Nello về họa sĩ vĩ đại của quê hương là một điều hoàn toàn dễ hiểu, như những người sống quanh cậu. Chỉ có điều cậu đã không sáng suốt khi đam mê hội họa, bởi cậu quá nghèo.

Cái nghèo đã ngăn cản Nello đến với hội họa, đến với cả tình yêu đầu đời của chính mình.

Cậu không được phép chiêm ngưỡng hai bức tranh tuyệt đỉnh Dâng Thánh Giá và Hạ Thánh Giá của Rubens, hai bức họa luôn được phủ khăn kín mít, đặt ngay trong nhà thờ mà hằng ngày cậu vẫn đi qua, chỉ bởi cậu không đủ tiền mua vé xem chúng.

Cậu bị ông chủ cối xay gió từ chối, bởi cậu nghèo kiết xác, không môn đăng hộ đối với cô con gái Alois cành vàng lá ngọc của ông.

Cái nghèo còn khuôn bó cậu trai hiếu hạnh và tài năng trong một cuộc sống khó nhọc, bần hàn. Nello không đủ ăn, chưa qua tuổi niên thiếu đã phải gánh vác trọng trách nuôi nấng gia đình đơn côi, chăm sóc ông ngoại tật nguyền và một con chó già đã gần hết sức lao động. Bánh mì và súp bắp cải cho ba miệng ăn đã không cho phép cậu nghĩ đến việc tìm thầy học vẽ, thậm chí cậu cũng không bao giờ dám nghĩ tới một vài họa cụ nào đó, cho dù hết sức đơn sơ như bút vẽ và toan, màu.

Toàn bộ hoàn cảnh đáng thương của Nello được khắc họa đầy đủ qua lời than vãn của ông già đau chân nằm liệt giường: “Cái nghèo khiến chúng ta phải nhận tất cả từ Chúa mà không có quyền chọn lựa, cho dù đó là sung sướng hay khổ đau”.

Nhưng Nello không nghĩ thế.

Sâu thẳm trong cậu lại có một giọng nói thì thầm mãnh liệt, rằng người nghèo đôi khi vẫn có quyền lựa chọn, và sẽ được chọn. Như khao khát thường thấy của những đứa trẻ thiên tài, ý nghĩ đó thôi thúc cậu, nâng đỡ cậu trong những ngày thất tình u ám. Ý nghĩ đó luôn hiện hữu và âm ỉ cháy, trong cái ngây thơ bồng bột của một thiếu niên tuổi mười lăm.

Và Nello đã chọn một con đường để trở nên vĩ đại.

Cậu đã vẽ một bức họa bằng phấn trắng, để gửi tới cuộc thi mĩ thuật thường niên ở quê cậu, những mong giành được giải thưởng hai trăm đồng Franc. Số tiền đó sẽ xây lên những bậc thang đầu tiên để cậu tiến vào ngôi đền nghệ thuật. Nó sẽ giúp cậu có điều kiện tìm ra những bí ẩn của hội họa đỉnh cao mà cậu đang khát khao tìm kiếm, thứ mà cậu đang mất phương hướng trong khu rừng u minh của sự dốt nát chỉ vì nghèo.

Cậu cũng vẫn tiếp tục bày tỏ tình yêu với Alois, và khảng khái nghĩ đến một viễn cảnh tươi đẹp, khi đó cha Alois sẽ đường hoàng mời cậu vào nhà, và bức họa Alois mà cậu vẽ trên tấm gỗ thông sẽ trở thành vô giá trong giới hội họa.

Nello quyết tâm trở thành họa sĩ, cho dù ở bất cứ hoàn cảnh nào.

Nhưng cậu đã không kịp thực hiện ước vọng lớn lao ấy.

Trong một mùa đông băng giá nhất, Nello đã mất tất cả: bức tranh bằng phấn trắng của cậu không đoạt giải, cậu mất ông ngoại già yếu, mất cơ hội bán sữa nuôi sống bản thân và con Pat già. Chưa hết, cậu còn bị đuổi ra khỏi căn lều đi thuê, bị từ chối khi ngỏ lời xin trợ giúp. Cậu và con Pat đã lựa chọn một con đường sau cuối: cùng chết bên nhau, trong chính nhà thờ của danh họa mà cậu hằng ngưỡng vọng.

Số phận đã đóng mọi cánh cửa trước mặt cậu. Nhưng Nello đã tự mở ra cho mình một cánh cửa khác, bằng đam mê và ý chí của bản thân. Trong những phút giây cuối cùng của cuộc đời, cậu đã kéo tấm rèm che hai bức họa tuyệt đỉnh của Rubens xuống, và thỏa thuê chiêm ngưỡng chúng, trong thứ ánh sáng rờ rỡ của trăng trương huyền đêm Chúa giáng sinh.

Nello Bán Sữa có kết cấu gần với Cô Bé Bán Diêm, nhưng sự tổ chức của tình tiết phức tạp hơn, chứa đựng nhiều xung đột và những ẩn dụ riêng biệt. Ouida cũng có vẻ gần với Andersen, khi bà xây dựng cuộc đời một Nello nghèo khổ cùng cực, không lối thoát, lựa chọn cái chết để bảo toàn nhân phẩm và ước mơ. Nhưng tất cả cũng chỉ có thế.

Mẫu hình của Nello khác hẳn mẫu hình của cô bé trong huyền truyện bán diêm. Nếu như Cô Bé Bán Diêm có tính phiếm chỉ của loại truyện cổ tích, thì Nello Bán Sữa lại là một câu chuyện xác định, với những nhân vật có tên có tuổi, có cuộc sống riêng nhiều xung đột, được thể hiện qua giọng kể vừa trần thuật vừa phẩm bình. Tính đa thanh của cả hai truyện nằm ở chỗ đường biên của đối tượng hướng tới là cả trẻ em và người lớn, tuy nhiên Nello Bán Sữa còn hàm chứa dụng ý nghệ thuật của Ouida về sự theo đuổi những đam mê của con người. Không đơn giản như huyền truyện cổ tích kia, Nello Bán Sữa triển khai câu chuyện của một xã hội Bắc Âu cuối thế kỉ thứ XIX một cách chân thực nhất, với tất cả những mảng màu sáng tối, có xấu có tốt, có độc ác có yêu thương, đầy đủ khắc nghiệt và cả bao dung.

Và bởi những điều ấy, Nello Bán Sữa đã không còn nằm trong vùng cổ tích với những bi kịch hồn nhiên của mọi kiếp người.

Cho dù kết cục là cái chết, nhưng bao trùm Nello Bán Sữa vẫn là một niềm yêu cuộc sống. Dù có nghèo khó, khổ đau, thất vọng, tổn thương, nhưng mọi nhân vật đều đã sống đến tận cùng theo đúng con người của mình, với những lí do hết sức riêng tư. Gã bán gốm rong độc ác đến vô nhân tính, ông Cogez yêu con mù quáng, nghi ngờ tất cả mọi thứ, già Jehan cả đời lận đận không chốn nương thân, Alois ngây thơ đến cả tin, Pat trung thành đến lúc chết, và Nello đam mê đến độ vong thân. Cái chết của Nello và Pat, vì vậy, đã trở thành thứ hồi quang phản ánh một khoảnh khắc sống đẹp đẽ hết mình cho ước mơ, cho khát vọng của mỗi con người.

The Dog of Flanders đã trở thành tác phẩm kinh điển, được xếp vào hàng những tác phẩm khuyên đọc của văn học thiếu nhi. Đam mê và ý chí của Nello đã trở thành biểu tượng hướng tới của giới trẻ Nhật Bản và Hàn Quốc, thậm chí hình ảnh cậu bé và con chó Pat đã được dựng thành tượng.

Cũng giống như truyện cổ Andersen, Nello Bán Sữa không chỉ là câu chuyện cho thiếu nhi, đó còn là câu chuyện cho mỗi người lớn, và cho tất cả chúng ta.

(Nguồn: Kẹp hạt dẻ)

———————– Đăng ký mượn sách —————————–

Đăng ký tham gia dự án Lan tỏa tình yêu đọc sách để mượn sách miễn phí. Hướng dẫn mượn sách miễn phí:

1. Liên hệ với Bé tư duy để Đăng ký tham gia dự án Lan tỏa tình yêu đọc sách.
2. Chọn sách với tình trạng “Có sẵn” trong “Danh mục sách của dự án Lan tỏa tình yêu đọc sách”.
3. Gửi tin nhắn/email/gọi điện tới Bé tư duy theo thông tin phía dưới để mượn sách.

Bạn cũng có thể tìm hiểu thêm sách của Bé tư duy tại đây.

Tìm hiểu thêm thông tin bằng cách liên hệ với Bé tư duy:

1. Gửi email: betuduy@gmail.com
2. Fanpage: Bé tư duy
3. Điện thoại: 0944 122 255